W poprzednim wpisie na blogu opisałam warunki, jakie muszą zostać spełnione, aby majątkowe prawa autorskie do utworu pracowniczego nabył pracodawca. Tym razem zajmę się programem komputerowym napisanym w ramach stosunku pracy. Jakie są zatem różnice dla nabycia autorskich praw majątkowych przez pracodawcę w przypadku programu komputerowego?
Program komputerowy
Przypomnę, że nie ma ustawowej definicji programu komputerowego, ale można przyjąć, że to „zestaw instrukcji wykonywanych bezpośrednio lub pośrednio przez komputer w celu osiągnięcia określonego rezultatu”. Należy odróżnić go od pojęcia oprogramowania (z ang. software) i jego graficznej postaci (tj. interfejsu). Wyróżnia się dwie formy programu komputerowego:
kod źródłowy – zrozumiały dla programisty;
kod wynikowy (maszynowy) – zrozumiały dla maszyny;
Nie zawsze tak było, ale obecnie zgodnie przyjmuje się, że program komputerowy chroniony jest jak utwór literacki.
Relacja między pracownikiem a pracodawcą
Warunkiem dla nabycia praw do programu komputerowego jest fakt zawarcia między stronami umowy o pracę i w wyniku jej zawarcia powstaje relacja pracownik – pracodawca, do której znajdują zastosowanie przedmiotowe rozważania.
Autorskie prawa osobiste a autorskie prawa majątkowe
Kluczowe jest odróżnienie autorskich praw osobistych od autorskich praw majątkowych.
Wśród autorskich praw osobistych wymienić należy:
Prawo autorstwa utworu,
Prawo oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo,
Prawo nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania,
Prawo decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności,
Prawo nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
W przypadku programów komputerowych, pkt 3-5 nie znajduje zastosowania.
Natomiast wśród majątkowych praw autorskich wyróżnia się:
Prawo do korzystania z utworu;
Prawo do wynagrodzenia
Prawo do rozporządzania utworem.
Kiedy pracodawca uzyskuje majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego napisanego przez swojego pracownika?
W odróżnieniu od zwykłego utworu pracowniczego, w przypadku programu komputerowego pracodawca jest na bardziej uprzywilejowanej pozycji, gdyż:
“prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej”. (art. 74 ust. 2 prawa autorskiego)
W związku z tym, pracodawca nabywa majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego swojego pracownika:
ex lege, czyli z chwilą stworzenia tego programu (w sposób pierwotny);
pracodawca nie musi “przyjmować” utworu, jak wymagane to jest w przypadku zwykłych utworów pracowniczych;
nie ma znaczenia ani cel umowy o pracę ani zgodny zamiar stron.
Pracownik powinien pamiętać, że:
pomimo powyższego pracownik posiada niezbywalne autorskie prawa osobiste czyli prawo do autorstwa utworu i prawo do oznaczania utworu swoim imieniem i nazwiskiem / pseudonimem / udostępniania anonimowo;
po rozwiązaniu stosunku pracy pracownik nie odzyska praw majątkowych do utworu;
Pracodawca nabywa następujące prawa majątkowe do programu komputerowego:
trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie; w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania i przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te wymagają zgody uprawnionego;
tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała;
rozpowszechniania, w tym użyczenia lub najmu, programu komputerowego lub jego kopii.
Co warto zapamiętać:
Program komputerowy chroniony jest jak utwór literacki;
Pracodawca uzyskuje majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego już w momencie jego stworzenia (moment rozpowszechnienia, a gdy nie doszło do rozpowszechnienia od momentu ustalenia);
Pracownik posiada niezbywalne prawa autorskie osobiste do programu komputerowego, czyli np. oznaczania go swoim nazwiskiem.
Stan na dzień: 26 luty 2019 roku
Foto: pixabay.com