Wzór przemysłowy
Zgodnie z definicją zawartą w art. 102 polskiej ustawy Prawo własności przemysłowej, wzorem przemysłowym jest “nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację”.
Przykładami wzorów przemysłowych są:
opakowania
etykiety
meble
zabawki
butelki
ubrania
Ochrona wzorów przemysłowych
Ochronę można uzyskać poprzez rejestrację wzoru przemysłowego zgodnie z jedną z dostępnych procedur:
krajową
regionalną (np. unijną)
międzynarodową
Rejestracji w polskim Urzędzie Patentowym dokonuje się na 25 lat, przy czym ten czasookres podzielony jest na krótsze 5-letnie okresy ochronne.
Opłaty
OPŁATY JEDNORAZOWELp. Wyszczególnienie Wysokość opłaty w złIOpłaty jednorazowe1Za zgłoszenie wzoru przemysłowego 300,00Od oświadczenia o korzystaniu z pierwszeństwa – za każde pierwszeństwo 100,002Od wniosku o przywrócenie terminu lub wniosku o uwzględnienie uchybienia terminu z powodu nadzwyczajnych okoliczności80,003Za publikację o udzielonym prawie z rejestracji70,00
OPŁATY OKRESOWETytuł opłaty Wysokość opłaty w złza pierwszy okres ochrony (1., 2., 3., 4. i 5. rok ochrony)150,00za drugi okres ochrony (6., 7., 8., 9. i 10. rok ochrony)250,00za trzeci okres ochrony (11., 12., 13., 14. i 15. rok ochrony)500,00za czwarty okres ochrony (16., 17., 18., 19. i 20. rok ochrony)1000,00za piąty okres ochrony (21., 22., 23., 24. i 25. rok ochrony)2000,00
Przy rejestracji brany jest pod uwagę wymóg:
postaci wytworu lub jego części, czyli musi odnosić się do zewnętrznych elementów wytworu, takich jak kształt, struktura, układ linii, kontury, właściwości powierzchni, rysunek, ornament, kolorystyka itp.
nowości
indywidualnego charakteru.
Rejestracja wzoru przemysłowego w UE
Rejestracji dokonuje się w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) w Alicante lub za pośrednictwem Urzędu Patentowego RP. Opłata od podstawowego zgłoszenia wzoru przemysłowego to 350 euro. Zarejestrowany wzór wspólnotowy przyznaje jego właścicielowi wyłączne prawo do jego używania i zakazywania osobom trzecim, bez zgody właściciela, jego używania na terenie całej Wspólnoty przez okres 5 lat, począwszy od daty zgłoszenia wzoru. Właściciel tego prawa może czterokrotnie przedłużać okres ochronny, łącznie do 25 lat od daty dokonania zgłoszenia.
Nierejestrowany wzór przemysłowy
W Unii Europejskiej można również uzyskać ochronę na nierejestrowany wzór wspólnotowy na okres trzech lat od daty ujawnienia wzoru w UE. Ochrona nierejestrowanego wzoru daje możliwość sprawdzenia rynku, ale należy pamiętać, że od chwili ujawnienia twórca ma 12 miesięcy na jego rejestrację.
Opinia Advocate General Szpunara w sprawie C-683/17, Cofemel Sociedade de Vestuário SA przeciwko G-Star Raw CV
Sprawa dotyczy zarzutu skopiowania wzorów jeansów przez portugalską spółkę Cofemel od niderlandzkiej spółki G-Star Raw CV.
Portugalski Supremo Tribunal de Justiça (sąd najwyższy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) Czy sprzeczne z dokonaną przez Trybunał Sprawiedliwości wykładnią art. 2 lit. a) dyrektywy 2001/29 jest uregulowanie krajowe – w niniejszej sprawie art. 2 ust. 1 lit. i) kodeksu prawa autorskiego i praw pokrewnych – zgodnie z którym ochrona na podstawie prawa autorskiego przysługuje dziełom sztuki użytkowej, wzorom przemysłowym i dziełom sztuki wzorniczej, które, poza realizowanym przez nie celem użytkowym, wywołują swoisty i odróżniający je z estetycznego punktu widzenia efekt wizualny, przez co ich oryginalność staje się głównym kryterium przyznania im ochrony w ramach prawa autorskiego?
2) Czy sprzeczne z dokonaną przez Trybunał Sprawiedliwości wykładnią art. 2 lit. a) dyrektywy 2001/29 jest uregulowanie krajowe – w niniejszej sprawie art. 2 ust. 1 lit. i) kodeksu prawa autorskiego i praw pokrewnych – zgodnie z którym ochrona na podstawie prawa autorskiego przysługuje dziełom sztuki użytkowej, wzorom przemysłowym i dziełom sztuki wzorniczej, jeżeli w świetle szczególnie surowej oceny ich artystycznego charakteru oraz przy uwzględnieniu aktualnych trendów panujących w kręgach kulturalnych i instytucjonalnych zasługują one na to, by można je było uznać za »twórczość artystyczną« lub »dzieła sztuki«?”.
Opiniujący sprowadza te oba pytania do jednego – czy art. 2 lit. a) dyrektywy 2001/29, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez Trybunał, stoi na przeszkodzie temu, by wzory przemysłowe były chronione prawem autorskim tylko wówczas, gdy mają wysoce artystyczny charakter, wykraczający poza to, co jest zwykle wymagane od innych kategorii utworów?
Po dokonaniu dogłębnej analizy, autor udzielił następujących odpowiedzi na pytania zadane Trybunałowi:
1) Artykuł 2 lit. a) dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez Trybunał, stoi na przeszkodzie temu, by wzory przemysłowe były chronione prawem autorskim wyłącznie pod warunkiem, że wykazują wysoce artystyczny charakter, wykraczający poza to, co jest zwykle wymagane od innych kategorii utworów.
2) W obliczu wniosku o udzielenie ochrony prawem autorskim wzoru przemysłowego sąd krajowy musi wziąć pod uwagę cele i konkretne mechanizmy tego prawa, takie jak ochrona nie koncepcji, ale ich wyrazów, oraz kryteria oceny naruszenia praw wyłącznych. Natomiast sąd krajowy nie powinien stosować do ochrony prawnoautorskiej kryteriów właściwych dla ochrony wzorów.
Autor opinii zwraca uwagę na to, że:
“Po pierwsze, jakkolwiek próg oryginalności przyjęty w prawie autorskim nie jest zwykle bardzo wysoki, to jednak nie jest on nieistniejący. Aby ochrona mogła zostać udzielona, wysiłek autora musi być wolny i kreatywny. Rozwiązania podyktowane wyłącznie efektem technicznym nie mogą być chronione, podobnie jak praca pozbawiona wszelkiej kreatywności. W związku z tym nie ma konieczności stawiania wymogu, aby przedmioty użytkowe wykazywały szczególnie wysoki poziom artystyczny w porównaniu z innymi kategoriami utworów, wystarczy dosłownie zastosować kryterium własnej twórczości intelektualnej autora. Każdy produkt użytkowy ma pewien aspekt wizualny, będący owocem pracy jego twórcy, jednak nie każdy aspekt wizualny będzie chroniony przez prawo autorskie (…)”.
“Po drugie, prawo autorskie opiera się na rozróżnieniu między zamysłem a jego wyrazem, przy czym jedynie ów wyraz podlega ochronie”.
“Wreszcie, po trzecie, prawo autorskie różni się od prawa wzorów w ocenie naruszenia chronionych praw wyłącznych. By powtórzyć brzmienie art. 10 ust. 1 rozporządzenia 6/2002: prawo wzorów zapewnia ochronę przed „[każdym wzorem], który nie wywołuje u poinformowanego użytkownika innego ogólnego wrażenia”. To pojęcie „ogólnego wrażenia wizualnego” jest zaś zupełnie obce prawu autorskiemu”.
W związku z powyższym, opinia sprowadza się do ustalenia, że:
ochroną prawnoautorską objęte są wzory przemysłowe niezależnie od ochrony sui generis przysługującej wzorom przemysłowym.
trudno konkretnie określić wystarczający poziom oryginalności, aby taką ochronę utwór uzyskał i autor opinii jedynie podpowiada, że ten próg oryginalności nie musi być wysoki, ale nie jest też nieistniejący.
Stan na dzień: 6 maja 2019 roku
Foto: pixabay.com