Czym jest organizacja zbiorowego zarządzania?
Organizacja zbiorowego zarządzania (OZZ) to stowarzyszenie zrzeszające uprawnionych lub podmioty reprezentujące uprawnionych, którego podstawowym celem statutowym jest zbiorowezarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi na rzecz uprawnionych w zakresie zezwolenia udzielonego mu przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego (art. 3 pkt 2 ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi).
Jak w praktyce funkcjonują organizacje zbiorowego zarządzania (OZZ)?
OZZ udzielają zgody na korzystanie z rozpowszechnionego utworu (w formie licencji), pobierają wynagrodzenie od korzystających z utworów (inkaso) i dokonują podziału i wypłaty zainkasowanych środków (repartycja).
Licencja —– Inkaso —- Repartycja
OZZ pobierają tantiemy zgodnie z przyjętą tabelą stawek wynagrodzeń za odtwarzanie utworów i przedmiotów praw pokrewnych.
OZZ mają obowiązek traktować wszystkich twórców identycznie. Natomiast twórcy mają prawo zrzec się pośrednictwa OZZ w pobieraniu dla nich tantiem.
Tantiemy pobierane są w szczególności od (przykłady pól eksploatacji):
publicznego odtwarzania utworów
publicznego wykonania utworów
wyświetlania i publicznego odtworzenia utworów audiowizualnych
wypożyczania egzemplarzy
nadawanie utworów przez stacje radiowe i telewizyjne
wystawienia utworów
wykorzystanie utworów w sieciach bezpośredniego dostępu do Internetu i inne.
Poza pobieraniem tantiem, OZZ mają również inne zadania:
podejmują interwencje w razie naruszeń praw do artystycznych wykonań
udzielają wsparcia dla przedsięwzięć artystycznych
pobierają opłaty od “czystych nośników”, czyli opłaty wliczone w cenę urządzeń służących do powielania utworów (opłata stanowi swoiste wynagrodzenie dla twórców)
oferuje bezpłatne konsultacje prawne dla zrzeszonych artystów
Jakie organizacje zbiorowego zarządzania funkcjonują w Polsce?
Obecnie funkcjonuje 14 organizacji zbiorowego zarządzania, a wśród nich są:
Stowarzyszenie Polski Rynek Oprogramowania PRO
Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych (SAWP)
Związek Polskich Artystów Plastyków (ZPAP)
Związek Artystów Scen Polskich (ZASP)
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
Stowarzyszenie Twórców Ludowych
Związek Producentów Audio-Video (ZPAV)
Stowarzyszenie Filmowców Polskich (SFP)
Związek Polskich Artystów Fotografików (ZPAF)
Związek Artystów Wykonawców STOART
Stowarzyszenie Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych “KOPIPOL”
Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP)
Stowarzyszenie Aktorów Filmowych i Telewizyjnych (SAFT)
Stowarzyszenie Autorów i Wydawców “Polska Książka”
Związek Artystów Wykonawców STOART został decyzją Ministra (3 stycznia 2019 roku) wybrany jako jedyny inkasent wynagrodzeń za korzystanie z przedmiotu praw pokrewnych na polu eksploatacji odtwarzanie.
Kiedy przedsiębiorca powinien zawrzeć umowę z OZZ?
Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, jaka działalność gospodarcza jest lub będzie prowadzona.
Jeśli w ramach prowadzonej działalności odtwarzana będzie muzyka, nadawane lub emitowane będą utwory audiowizualne, to artystom wykonawcom przysługuje wynagrodzenie za eksploatację ich artystycznych wykonań.
Przykładem działalności gospodarczej, która wiąże się zwykle z obowiązkiem zawarcia umowy z OZZ są dyskoteki, hotele, supermarkety, kawiarnie, salony kosmetyczne i inne. Umowa powinna zostać zawarta przed rozpoczęciem odtwarzania.
Sprawa fryzjera v. ZAIKS, I C 2418/13
Mowa tutaj o medialnej sprawie sprzed kilku lat, która dotyczy właściciela salonu fryzjerskiego z Wałbrzycha, który wygrał sprawę toczącą się przed Sądem Apelacyjnym we Wrocławiu.
W jego salonie fryzjerskim odtwarzana była muzyka z radia. Podczas kontroli inspektorzy ZAIKS stwierdzili naruszenie przepisów. Po długim postępowaniu sądowym i dokonaniu analizy stanu faktycznego uznano, że fryzjer nie dopuścił się naruszenia.
Dlaczego? W tego typu przypadkach badane jest to, czy udostępnianie muzyki ma realny wpływa na zwiększenie zysków finansowych tego przedsiębiorcy. A kluczowym powinno być ustalenie – czy klient przyszedł do tego salonu właśnie ze względu na odtwarzaną w nim muzykę? Sąd uznał w tym przypadku, że muzyka nie miała wpływu na decyzje klientów o skorzystaniu z usług tego salonu fryzjerskiego, a ZAIKS nie wykazał przed Sądem, że w związku z tym naruszeniem fryzjer uzyskał korzyść majątkową.
Stan na dzień: 4 luty 2019 roku
Foto: pixabay.com