HEJT – MOWA NIENAWIŚCI
Hejt internetowy (z ang. hate speech), inaczej mowa nienawiści, to bezpodstawne obrażanie oraz wulgarne i agresywne komentowanie. Hejter nie ma zamiaru zmieniać opinii innych, kieruje często argumenty ad personam i jego wypowiedzi mają wydżwięk wyjątkowo negatywny.
Hejt może dotyczyć zarówno osób publicznych, w tym gwiazd showbiznesu, jak wszystkich innych, w tym dzieci i młodzież. Hejt internetowy może oprócz osob fizycznych dotyczyć również osób prawnych (przedsiębiorstw, stowarzyszeń, fundacji itd).
Do hejtu dochodzi często w wystawianych recenzjach lub opiniach przedsiębiorstwom, towarom lub usługom. Należy w takim przypadku odróżnić (dozwoloną) opinię krytyczną od hejtu.
W polskiej rzeczywistości praktycznie tylko ludzie świata showbiznesu, mediów i polityki decydują się na podejmowanie kroków prawnych wobec hejterów.
Pamiętać należy, że każdemu przysługują te same prawa, a podstawowym problemem w tym względzie pozostaje powszechne ignorowanie zachowań określanych jako hejt internetowy. Często wystarczy zgłoszenie tego faktu organom ścigania albo zwrócenie się o pomoc do prawnika.
KOGO DOTYCZY PROBLEM HEJTU?
Problem dotyczy wszystkich Internautów, ale szczególnie narażoną na niebezpieczeństwo jest grupa dzieci i młodzieży. To właśnie młodzież najczęściej staje się ofiarą, ale też sprawcą hejtu internetowego.
Z badań przeprowadzonych przez Fundację Dzieci Niczyje wynika, że z tym zjawiskiem spotkało się 4 na 10 młodych ludzi w wieku od 14 do 17 lat. Ofiarą hejtu i innych form cyberprzemocy padł już co piąty polski nastolatek. Tego rodzaju cyberprzemoc może prowadzić do poważnych problemów psychicznych, a nawet samobójstw.
KAMPANIE INFORMACYJNE DOTYCZĄCE PRZECIWDZIAŁANIU RÓŻNYM FORMOM PRZEMOCY I AGRESJI SKIEROWANEJ WOBEC DZIECI.
W przeszłości przeprowadzane były kampanie informacyjne skierowane do dzieci i młodzieży zwracające uwagę na problem mowy nienawiści np. Przytul hejtera czy Dodaj do znajomego.
W kampaniach informacyjnej i lekcjach prowadzonych w szkołach dotyczących hejtu oraz przeciwdziałania różnym formom przemocy i agresji wśród uczniów szerzy się zasady antyhejtowe, które mogą stosować wszyscy Internauci.
ZASADY ANTYHEJTOWE (wg Fundacji Dzieci Niczyje)
Zastanów się zanim odpowiesz na hejterski komentarz. Nie daj się ponieść emocjom, nie odpowiadaj pod wpływem chwili.
Jeżeli bardzo się złościsz, napisz odpowiedź, a potem weź głęboki oddech i skasuj ją.
Nie odpowiadaj agresją na agresję. W ten sposób jedynie prowokujesz hejtera do dalszego obrażania.
Nie lajkuj, nie udostępniaj hejterskich komentarzy. W ten sposób jedynie zwiększasz ich zasięg.
Jeżeli możesz kasuj nienawistne komentarze.
Zgłaszaj hejt i mowę nienawiści korzystając z opcji dostępnych na forach lub w mediach społecznościowych.
Nie każda krytyka to hejt. Odróżniaj hejt od konstruktywnej krytyki.
Gdy coś ci się nie podoba lub denerwuje, wyraź to kulturalnie, nie hejtuj.
Nie rezygnuj z tego, co robisz, myślisz i mówisz tylko ze względu na hejetrów.
Jeżeli nie możesz poradzić sobie z hejterem, zgłoś to osobie zaufanej lub zadzwoń do telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111.
Foto: writecomics.com
JAK PRAWO MOŻE POMÓC W PRZYPADKU HEJTU INTERNETOWEGO?
Hejt stanowi na gruncie polskiego kodeksu karnego przestępstwo i ściganiu podlega w szczególności:
zniesławienie (art. 212 k.k.),
znieważenie (216 k.k.),
groźby karalne (art. 190 k.k.),
uporczywe nękanie (190a k.k.),
dokuczanie lub złośliwe wprowadzanie w błąd (art. 107 kodeksu wykroczeń),
propagowanie faszyzmu, totalitaryzmu, rasizmu (art. 256 k.k.),
znieważenie osoby lub grupy osób ze względu na ich pochodzenie, religię, narodowość (art. 257 k.k.),
znieważenie Rzeczypospolitej i innych narodów (art. 133 k.k.).
Z pomocą przychodzi też kodeks cywilny (art. 23 i 24 § 1 Kodeksu cywilnego), który umożliwia osobie, której dobra osobiste naruszono, skierowanie żądania zaniechania działania (usunięcie wpisu), usunięcia skutków naruszenia, zadośćuczynienia i/lub odszkodowania, jeżeli wpis wyrządził jej szkodę majątkową.
W praktyce hejterom najczęściej zarzuca się przestępstwo znieważenia lub zniesławienia, które ścigane są z oskarżenia prywatnego, co oznacza, że akt oskarżenia musi zostać wniesiony osobiście przez pokrzywdzonego.
Aby wnieść prywatny akt oskrażenia konieczne jest uzyskanie danych osobowych dotyczących hejtera. W tym celu należy najpierw skierować się do administratora serwisu lub forum o usunięcie treści naruszających prawo. Gdyby administrator odmówił usunięcia wpis, to naraża się na odpowiedzialność zgodnie z procedurą notice-and-takedown, która przewiduje odpowiedzialność administartora w razie powzięcia przez niego wiadomości o naruszeniu prawa innego użytkownika i niepodjęciu stosownych kroków.
W razie uzyskania przez ofiary hejtu numeru IP hejtera, należy udać się do Prokuratury lub Policji, aby uzyskać dane osób korzystających z tego numeru IP. Więcej o tym jak ustalić dane osobowe sprawcy po adresie IP znajdziesz na moim blogu tutaj: Ustalenie adresu IP komputera sprawcy przestępstwa i zwolnienie z tajemnicy telekomunikacyjnej
Po uzyskaniu niezbędnych danych dotyczących sprawcy/sprawców, można wnieść prywatny akt oskarżenia.
JAKA KARA GROZI ZA HEJT INTERNETOWY?
Ten, kto dopuści się zniesławienia lub znieważenia za pomocą środków masowego komunikowania się podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Sąd może orzecz nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, PCK albo inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. Pokrzywdzony może wnioskować o podanie wyroku do publicznej wiadomości.
Odrębnie można wnosić żądania wynikające z odpowiedzialności cywilnej.
CZY KRYTYKA ZAWSZE BĘDZIE UZNANA ZA HEJT?
Nie zawsze negatywna wypowiedź będzie uznana za hejt. Jeżeli taka krytyczna wypowiedź dotyczy osoby pełniącej funkcję publiczną i okaże się prawdziwa, a także służy obronie społecznego interesu, to nie zostanie uznana za przestępstwo.
Warto zapamiętać:
Mowa nienawiści nie jest bezkarna. Należy reagować. Brak reakcji powoduje nasilenie się hejtu.
Zapoznaj się z zasadami antyhejtowymi, aby nie wspierać nieświadomie hejtu.
W Polsce wzorem innych państw europejskich, należałoby zorganizować sprawnie działający system przeciwdziałania hejtowi. Wydaje się niezbędnym byłoby również skoordynowanie tego systemu i udostępnienie łatwo dostępnych narzędzi do zgłaszania hejtu i wsparcia jego ofiar.
Reaguj, zgłaszaj, działaj!
Bierz odpowiedzialność za swoje słowa!
Stan na dzień: 1 stycznia 2019 roku
Autorka: Judyta Kasperkiewicz, adwokat
Comments